Apologeet.nl
Hoe de zelfhulpcultuur veel christenen misleidtIntro
Maakt een obsessie om een ‘betere’ christen te worden, aangewakkerd door zelfhulpboeken en productiviteitstips, je geestelijk uitgeput? Maar wat als ik je zou vertellen dat juist deze fixatie je verder van Christus verwijdert in plaats van dichter bij Hem brengt? Dat is wat de zogenaamde zelfhulpbeweging doet! Al deze boeken en video’s beloven geestelijke groei, zelfvertrouwen en zelfs succes – en misschien heb ik met sommige van mijn video’s zelfs bijgedragen aan die gedachtegang!
In werkelijkheid kan de zelfhulpboodschap een enorm obstakel zijn voor christenen om te groeien, omdat deze in strijd lijkt te zijn met de boodschap van het evangelie. De zelfhulpboodschap is een valstrik verpakt in een christelijk jasje.
Vandaag laten we zien hoe de zelfhulpmentaliteit een misleiding is die ons kan afleiden van het ware christendom. En sommige van deze leugens klinken zo bijbels… dat je ze misschien hebt geloofd zonder het te beseffen. Ik zal je drie tekenen laten zien die erop kunnen wijzen dat je meer wordt gedisciplineerd door de doe-het-zelfcultuur dan door de Heilige Geest.
Het evangelie van ‘mij’
Maar laten we eerst eens kijken wat dit zogenaamde ‘help jezelf’-idee eigenlijk oplevert. Onze cultuur is namelijk geobsedeerd door de boodschap van zelfverbetering: ‘Je bent goed genoeg’, ‘Je hebt de kracht in je’. Maar zou het kunnen dat deze mentaliteit God vervangt door jezelf, zonder dat je het merkt? Deze boodschappen zijn verpakt met een dun christelijk sausje. Het kernprobleem is dat het evangelie van zelfhulp jou in het middelpunt plaatst. Het gaat om jouw potentieel en jouw vermogen om jezelf te veranderen. Dit creëert ernstige geestelijke valkuilen.
Het vervangt in feite Gods kracht door onze eigen kracht. Het christelijke leven begint met het erkennen dat we onszelf niet kunnen redden. Zelfredzaamheid is geworteld in trots. Dit is misschien moeilijk om te horen… maar vertrouwen op jezelf kan juist de reden zijn waarom je geloof droog aanvoelt. De Bijbel waarschuwt in Jeremia 17:5:
Vervloekt is de man die vertrouwt op een mens, en die een schepsel tot zijn arm stelt, terwijl zijn hart van de HEERE afwijkt.
Zelfhulp zegt je dat je jezelf aan je eigen haren uit het moeras moet trekken; het evangelie zegt dat je niet eens haren hebt – Jezus is degene die je optilt.
Maar weet je wat? Het verdraait ook Gods karakter tot een transactie. Veel ‘christelijke’ zelfhulp impliceert dat als je een vijfstappenplan volgt, God je zal zegenen. Dit behandelt Gods genade als een beloning voor ons harde werk, niet als een gratis geschenk. Het reduceert God tot een middel om het leven te bereiken dat we willen, in plaats van de Heer die we geroepen zijn te gehoorzamen.
Bovendien vervangt het zelfhulp-evangelie het kruis door het zelf. Het verschuift onze focus van bekering naar zelfbevestiging. De cultuur zegt: ‘volg je hart’, maar de Schrift waarschuwt in Jeremia 17:9 dat ‘Arglistig is het hart, boven alles, ja, ongeneeslijk is het, wie zal het kennen?’ Zelfhulp zegt je dat je naar binnen moet kijken. Het christendom zegt je dat je naar Christus moet kijken.
Het resultaat van deze zelfhulpspiritualiteit is geen vrede, maar een verpletterende prestatiedruk. Je leeft met een constante angst dat je niet genoeg doet, of dat je het niet ‘spiritueel’ genoeg doet.
Laat me je dit vragen: weet je zeker dat je door de Heilige Geest wordt gedisciplineerd – of door Instagram-influencers en zelfhulpgoeroes?
De tekenen
Oké, nu dat uit de weg is, laten we eens kijken naar drie waarschuwingssignalen.
#1 – Hoge productiviteit
Het eerste teken heeft alles te maken met je productiviteit. De zelfhulpcultuur draait helemaal om output. Hoe meer je zelf doet, hoe beter je wordt.
Hier zit de valkuil: je kunt alles goed doen en toch volledig los staan van God.
Je bent er trots op dat je heel vroeg opstaat om de dag te beginnen; je laat iedereen op je werk zien dat je dubbele diensten kunt draaien; naast je studie ben je een kanjer op het sportveld; in de kerk of bij de jeugdclub ben je de drukste van allemaal.
Wat je ook doet, je doet het voor 200% en je bent er supergoed in! Maar ondertussen voel je je niet op je gemak; je mist die liefdevolle vrede waar je naar verlangt.
Ware vrede komt niet voort uit hoge productiviteit, maar uit God.
Filippenzen 4:7
En de vrede van God, die alle begrip te boven gaat, zal uw harten en uw gedachten bewaken in Christus Jezus.
#2 – Checklist
Het tweede teken? Je hebt Jezus, net als alle andere dingen in je leven, op een takenlijst gezet. Meestal ga je naar bed en kom je erachter dat je bijna alle vakjes op deze checklist hebt afgevinkt, behalve het laatste vakje: Tijd met Jezus.
Als je ooit aan het eind van de dag beseft dat je alles hebt gedaan behalve tijd met Jezus doorbrengen… dan kan dit hard aankomen.
Wat stond er op nummer één van deze lijst? Een extra hoofdstuk lezen uit ‘The Purpose Driven Life’ van Rick Warren? Wat stond er op nummer twee van je lijst? Die video van 50 minuten van John Piper bekijken?
Ik denk dat je begrijpt wat ik bedoel, nietwaar? Je checklist zou één groot punt moeten bevatten: Geef prioriteit aan de Schrift en gebed boven alles!
#3 — De Bijbel niet openen
De derde is dat je Bijbel gesloten blijft. Je leest elk boek over spirituele groei en bekijkt alle video’s die je maar kunt vinden. Ze leren je alle stappen die je moet nemen om succesvoller te zijn, en je besteedt al je tijd aan het perfectioneren van deze nieuwe technieken, maar je besteedt heel weinig tijd aan het lezen van de Bijbel.
De Bijbel is het onfeilbare woord van God en het zal je veranderen als je het leest. De Here God spreekt eigenlijk tot je door Zijn woord. De boeken die je leest en de video’s die je bekijkt kunnen nuttig zijn, maar ze kunnen nooit het Woord van God vervangen.
Dit zal je misschien schokken: hoe meer je vertrouwt op ‘christelijke inhoud’ in plaats van op Gods Woord, hoe meer je in feite geestelijk ondervoed raakt.
Als je meer tijd aan deze boeken besteedt, loop je het risico echte transformatie mis te lopen, en dat brengt je in een risicovolle situatie.
Paulus zegt ons duidelijk in 2 Timoteüs 3:16
Heel de Schrift is door God ingegeven en is nuttig om daarmee te onderwijzen, te weerleggen, te verbeteren en op te voeden in de rechtvaardigheid.
Er is geen techniek in deze wereld die kan concurreren met Gods woord, de Bijbel.
Het subtiele gevaar van het vervangen van het evangelie
Deze denkwijze weerspiegelt een oude ketterij, het pelagianisme, dat te veel nadruk legt op menselijke inspanningen en onze behoefte aan Gods genade bagatelliseert. Als je niets weet over deze ketterij, kun je de video hieronder bekijken of het artikel op de website lezen.
We beginnen te geloven dat onze heiliging – het proces om meer op Christus te gaan lijken – volledig van onszelf afhangt. Maar wat als je eindeloze streven juist Gods genade in je leven blokkeert?
Vaak is dit geen echte spirituele groei, maar slechts gedragsverandering. Het is alsof je een huis met een kapotte fundering opnieuw schildert. Het ziet er misschien beter uit, maar de structuur blijft instorten.
De zelfhulpbranche floreert op basis van een idee dat bemoedigend lijkt, maar spirituele risico’s met zich meebrengt: "Je bezit de innerlijke kracht om je leven te veranderen."
De zelfhulpcultuur is het tegenovergestelde van wat de Bijbel ons leert. Ze zegt: "Geloof in jezelf", in tegenstelling tot Mattheüs 16:24: "Wie mijn discipel wil zijn, moet zichzelf verloochenen, zijn kruis opnemen en mij volgen". De doe-het-zelfboeken willen je doen geloven dat je op jezelf voldoende bent, maar de Bijbel leert ons dat het Christus is die voldoende is. Maar deze ideeën vertellen je ook dat de dingen die je doet je in de eerste plaats gelukkig moeten maken. Maar in Mattheüs 6:33 lezen we: "Maar zoek eerst het Koninkrijk van God en Zijn gerechtigheid, en al deze dingen zullen u erbij gegeven worden.".
Het keerpunt
Het keerpunt komt door het lezen van Jezus’ woorden in Johannes 15:5
Ik ben de wijnstok, jullie zijn de ranken. Wie in mij blijft en ik in hem, die draagt veel vrucht, want zonder mij kun je niets doen.
Zonder mij kun je niets doen. Die zeven woorden kunnen alles veranderen… als je ze echt gelooft.
Die woorden zouden ons moeten doen stilstaan. Niet: "Je kunt een paar dingen doen", maar niets. Al ons streven en onze wanhopige inspanningen kunnen tot niets leiden. We kunnen proberen vrucht te dragen terwijl we losgekoppeld zijn van de wijnstok.
Het besef dringt door dat het zelfhulpproject is gebaseerd op dezelfde leugen uit de Hof van Eden: dat als je het heft in eigen handen neemt, je als God kunt zijn. Maar het christendom gaat niet over zelfverbetering; het gaat over zelfovergave. Jezus zegt in Lucas 9:23
Als iemand achter Mij wil komen, moet hij zichzelf verloochenen, zijn kruis dagelijks opnemen en Mij volgen.
Het doel is niet om je ‘beste zelf’ te worden; het doel is om aan jezelf te sterven, zodat Christus door jou kan leven, zoals Paulus schrijft in Galaten 2:20
Ik ben met Christus gekruisigd; en niet meer ik leef, maar Christus leeft in mij; en voor zover ik nu in het vlees leef, leef ik door het geloof in de Zoon van God, Die mij heeft liefgehad en Zichzelf voor mij heeft overgegeven.
Een Bijbelse kijk op de zelfhulprage
De zelfhulpboeken en -video’s zijn niet per se verkeerd. Ze kunnen een grote hulp zijn. We moeten echter onze afhankelijkheid ervan in toom houden. En hier is het goede nieuws: God wil niet dat je verstrikt raakt in een hamsterwiel van geestelijke uitputting. We moeten een echte afhankelijkheid van God cultiveren!
#1 – Evalueer je bronnen.
Wanneer je je verdiept in bepaalde inhoud, vraag jezelf dan af: wijst dit mij op mijn eigen kracht of op Gods genade? Is het in overeenstemming met wat de Bijbel leert over zonde, genade en Jezus? Gods Woord is onze belangrijkste bron van waarheid! We moeten alle andere dingen in het licht van de Bijbel bekijken.
#2 – Controleer je motieven
Probeer je te groeien om je leven comfortabeler te maken, of om God te verheerlijken en anderen te dienen? Christelijke discipline is bedoeld om ons vermogen om God en onze naaste lief te hebben te vergroten.
#3 – Focus je elke dag op het evangelie
Het christelijke leven begint wanneer je toegeeft dat je jezelf niet kunt redden en op Jezus vertrouwt. Herinner jezelf dagelijks aan die waarheid. Je waarde ligt in wie je bent in Christus en niet in wat anderen van je denken, of zelfs wat je misschien van jezelf denkt.
#4 – Zoek een echte gemeenschap.
Doe dit niet alleen. Geïsoleerde zelfhulp is een valkuil. Word lid van een plaatselijke kerk waar de Bijbel, gebed en oprechte relaties centraal staan. Daar vindt echte groei plaats.
#5 – Gebruik zelfhulptools, maar overdrijf het niet!
Lees boeken, kijk naar bijbelse kanalen op YouTube en ontwikkel een aantal goede gewoontes, maar bouw je vertrouwen niet alleen op deze dingen. In mijn laatste video noem ik een aantal goede gewoontes om dichter bij de Heer te komen. Je vindt de video hieronder of je kunt naar het artikel op deze website gaan.
Kortom: echte transformatie komt alleen van de Heilige Geest:
Galaten 5:22
De vrucht van de Geest is echter: liefde, blijdschap, vrede, geduld, vriendelijkheid, goedheid, geloof, zachtmoedigheid, zelfbeheersing.
Conclusie
In het christendom is afhankelijkheid van Christus essentieel. God is geen drill-instructeur die van je verlangt dat je harder werkt dan alle anderen, meer leest dan alle anderen, of jezelf straft als je niet het juiste doet. God zegt ons dat we onze eigen redding niet kunnen bewerkstelligen. In plaats daarvan moeten we ons gewoon overgeven aan Zijn wil. Soms betekent meer doen juist minder doen.
Zoek een rustige plek waar je geen last hebt van het geluid van die YouTube-videos. Laat het boek van Rick Warren op de plank liggen en open de Bijbel. Lees gewoon, stop en vraag de Heer om je te verlichten. Wees stil in de aanwezigheid van de Heer.
Psalm 37:7
Zwijg voor de HEERE en wacht op Hem.
In een cultuur die drukte en productiviteit aanbidt, is kiezen voor rust in Christus tegendraads, maar ook zeer bevrijdend.
De reis weg van zelfredzaamheid is een dagelijkse keuze om je over te geven en te vertrouwen op Zijn kracht. Het is een verschuiving van ‘ik kan dit zelf’ naar ‘Alle dingen kan ik aan door Christus, Die mij kracht geeft.’ (Filippenzen 4:13).
De belofte van zelfhulp is dat je een betere versie van jezelf kunt worden. De belofte van het evangelie is dat God je tot een nieuwe schepping maakt. Het ene gaat over het beheren van je eigen koninkrijk, het andere over je overgeven aan de Koning. Het ene leidt tot uitputting, het andere tot ware rust. Jezus nodigt je uit om rust in Hem te vinden, niet in je eigen inspanningen.
Maar om die rust in Christus te vinden, moet je ook nog een stap in geloof zetten. Klik op de video hieronder of ga naar het artikel om te ontdekken hoe je dat kunt doen.
